The Road to Mandalay ความเงียบงันแห่งชีวิตของแรงงานข้ามชาติ

 

The Road to Mandalay ความเงียบงันแห่งชีวิตของแรงงานข้ามชาติ

 

Rotax เขียน

 

ที่มาของภาพ http://www.imdb.com/title/tt5974402/

 

           ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมาผู้อพยพชาวพม่านับล้านๆ คนได้ข้ามพรมแดนเข้ามาในประเทศไทยเพื่อหนีสงครามกลางเมืองและหางานทำ ภาพยนตร์ดราม่า The Road to Mandalay ผลงานเรื่องเยี่ยมของผู้กำกับมิดี ซี (Midi Z) หรือจ้าวเต๋ออิ้ง ผู้กำกับชาวพม่า-ไต้หวัน ภาพยนตร์เรื่องนี้เป็นการลงทุนร่วมกันระหว่างฝรั่งเศส เยอรมนี และพม่า¹ ได้ฉายรอบปฐมทัศน์ในเทศกาลภาพยนตร์เวนิสครั้งที่ 73 ได้รับรางวัล Fedeora Award สาขาภาพยนตร์ยอดเยี่ยม²  นอกจากนี้ ยังได้ฉาย Contemporary World Cinema ในเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติโตรอนโตปี 2016 รวมทั้งได้รับเสนอชื่อเข้าชิงรางวัลม้าทองคำถึง 6 รางวัล รวมทั้งรางวัลภาพยนตร์ยอดเยี่ยม ในขณะที่ มิดี ซี คว้าตำแหน่งคนทำหนังไต้หวันดีเด่นแห่งปี³  

           รางวัลมากมายที่การันตีอาจเป็นเพียงฉลากที่สร้างความน่าสนใจ แต่เมื่อรับชมภาพยนตร์ The Road to Mandalay แล้ว จะพบว่าภาพยนตร์เรื่องนี้ ตีแสกหน้าคนไทยได้อย่างเจ็บๆ อีกเรื่องหนึ่ง ที่เจ็บก็เพราะหนังเล่าเรื่องที่เราก็ “เห็นๆ กันอยู่” แต่ก็ไม่ได้ทำอะไรมากไปกว่าการ “เห็นๆ กันอยู่”

           เรื่องราวของ “เลี่ยนชิง” นำแสดงโดย อู๋เค่อซี และ “อากู่” นำแสดงโดย เคอเจิ้นตง นักแสดงจากไต้หวัน บอกเล่าเรื่องราวของแรงงานข้ามชาติชาวพม่าเชื้อชายจีนจากเมืองล่าเสี้ยวในรัฐฉาน ประเทศเมียนมา ที่หนีเข้ามาทำงานในประเทศไทย  ภาพยนตร์ถ่ายทำในประเทศไทย แม้จะพยายามเบลอชื่อสถานที่ ป้ายหน่วยรัฐในประเทศไทยแล้ว แต่หลายฉากก็ล้วนสื่อชัดเจนว่าเกิดขึ้นในประเทศไทย

 

ที่มาของภาพ http://movie.mtime.com/229533/reviews/8011631.html

 

           ภาพยนตร์ฉายภาพเส้นทางการลักลอบเข้ามาในฐานะแรงงานผิดกฎหมาย ทุกขั้นตอนของการเข้ามาในราชอาณาจักร มีราคาที่ต้องจ่าย แม้ว่าจะเป็นทั้งวิธีการและราคาที่ไม่ถูกต้องชอบธรรม แม้จะรู้ชัดว่าถูกข่มเหง แต่เพื่อแลกกับความฝันและความหวังว่าจะมีชีวิตที่ดีขึ้น ก็แลดูว่าพวกเขาไม่มีสิทธิ์เลือกหรือแม้จะต่อรอง 

           ความรักของเลี่ยนชิง และอากู่ ก่อตัวขึ้นอย่างเงียบๆ ในกรุงเทพฯ ในฐานะแรงงานที่ผิดกฎหมาย อากู่มีความฝันว่าจะทำงานเก็บเงินจากโรงงานทอผ้า และกลับไปค้าขายที่บ้านเกิด ในขณะที่เลี่ยนชิง  ฝันไกลกว่านั้น คือ การมีชีวิตใหม่ที่ดีในไต้หวัน เธอจึงพยายามทำงานหาเงินเพื่อวิ่งเต้นให้ได้ “บัตร” ระหว่างทางฝันก็ไม่วายที่สถานะอันไม่ถูกกฎหมายของเธอจะกลายเป็นช่องทางหากินของผู้มีอำนาจ ที่ทั้งข่มขู่ ขูดรีด หรือผลักให้เธอไม่มีทางเลือกต้องเข้าสู่วงจรการค้าประเวณีเพื่อค่าตอบแทนที่สูงพอกับการสวมสิทธิ์บัตรประชาชน จนเป็นจุดแตกหักของความสัมพันธ์ของเธอกับอากู่ และจบลงด้วยโศกนาฏกรรม 

 

ที่มาของภาพ http://www.beautimode.com/upload/media/54cc4cb06bd120b72ae8e8b3f1bc49fa.jpg

 

           ผู้กำกับเจตนาให้ผู้ชมมองเห็นฉากการถูกกระทำของแรงงานข้ามชาติอย่างเป็นธรรมชาติ ผู้ชมถูกโยนเข้าไปท่ามกลางการเดินทางที่ดิบและและน่าอึดอัด ภาพในโรงงานทอผ้าที่ทั้งอบอ้าวและเหนอะเหนียวซึ่งเป็นงานหนักที่แรงงานคนไทยไม่นิยมทำ งานเหล่านี้ต้องอาศัยแรงกายของแรงงานข้ามชาติ ภาพยนตร์ของ มิดี ซี ทำให้เราได้สัมผัสเนื้อหนังแห่งชีวิตอย่างแท้จริง ตั้งแต่ฉากที่เลี่ยนชิงและอากู่ลักลอบเข้าประเทศไทยอย่างผิดกฎหมายภายใต้การคอรัปชั่นอย่างเป็นขบวนการ การทำงานหนักมากกว่าแปดชั่วโมงในร้านอาหารและในโรงงานเพื่อแลกกับการได้ทำงานในเมืองหลวง หลายฉากนำเสนออย่างตรงไปตรงมาถึงกระบวนการทุจริตของกระบวนการจัดหา “บัตร” ให้แรงงานข้ามชาติซึ่งมีบุคคลเข้ามาเกี่ยวข้องตั้งแต่เจ้าหน้าที่รัฐ และนายหน้าชาวพม่า ฉากที่นายจ้างชดเชยให้กับแรงงานที่ประสบอุบัติเหตุในโรงงานจนขาหักอย่างไม่เป็นธรรม การใช้ยาเสพติดในกลุ่มแรงงานข้ามชาติ และการค้าประเวณี เป็นต้น 

           หลายฉากเสริมสัญลักษณ์สื่อสารถึงความรู้สึกน่าขยะแขยง และน่ากระอักกระอ่วนท่ามกลางความเป็นจริง อย่างฉากท้ายๆ ของเรื่องที่ผู้กำกับเลือกสื่อภาพผู้ซื้อประเวณีแรงงานข้ามชาติด้วยภาพด้วยสัตว์เลื้อยคลานอย่างตัวเงินตัวทอง 

           ภาพยนตร์ถ่ายทำในประเทศไทยที่ชี้ให้เห็นว่า ในดินแดนแห่งความหวังนี้ ความฝันของแรงงานข้ามชาติยากลำบากและปะปนด้วยความทุจริตจากกลุ่มคนหลากหลาย และก็คงจะกล่าวไม่ได้ว่า เรื่องเหล่านี้ไม่ได้เกิดขึ้นจริงในสังคมไทย นอกจากการสื่อสารประเด็นอย่างตรงไปตรงมา หนังยังกระตุ้นให้คิดต่อว่า “แรงงานข้ามชาติ” คนไทย และรัฐบาลจะมองเห็นความจริงภายใต้การส่งเสียงนี้หรือไม่ ทั้งๆ ที่ ยากเหลือเกินที่จะปฏิเสธเรื่องที่เราก็รู้ๆ กันอยู่

 

---

 

¹  https://www.taiwan-panorama.com/th/Articles/Details?Guid=78ba15ae-116e-4256-8837-b01ce39fee0f&CatId=8 เข้าถึงเมื่อวันที่ 2 พฤศจิกายน 2563

²  https://cineuropa.org/en/newsdetail/315245/ เข้าถึงเมื่อวันที่ 2 พฤศจิกายน 2563

³  https://themomentum.co/the-road-to-mandalay-review/ เข้าถึงเมื่อวันที่ 2 พฤศจิกายน 2563