งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอัตลักษณ์และภูมิปัญญาทางภาษาไทใหญ่ภาคเหนือตอนล่าง รวมทั้งศึกษาสถานการณ์ภาษาไทใหญ่และแนวทางการสร้างความร่วมมือกับชุมชนในการสืบสานภูมิปัญญาภาษา เพื่อหาแนวทางกระตุ้นและส่งเสริมการเรียนรู้ภูมิปัญญาภาษาไทใหญ่อย่างยั่งยืน โดยศึกษาข้อมูลในพื้นที่อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก รวบรวมข้อมูลด้วยการสำรวจและสอบถามจากการสัมภาษณ์เชิงลึก การซักข้อมูลภาษา การสังเกต การมีส่วนร่วม การศึกษาเอกสารและสื่อสังคมออนไลน์ จากการศึกษาพบว่า                   1) ลักษณะที่โดดเด่นของภาษาไทใหญ่คือระบบเสียงวรรณยุกต์ การสร้างคำใหม่ด้วยการประสมคำที่ซับซ้อนสามารถสื่อความหมายได้ชัดเจนรวมทั้งการใช้ภาษาสื่อสารที่ทำให้ผู้ฟังสามารถเข้าใจความต้องการและความรู้สึกที่แท้จริงของผู้พูด และ 2) ศึกษาสถานการณ์ภาษาและวัฒนธรรมพบว่า ชาวไยใหญ่ในท้องถิ่นนี้ยังพูดภาษาของตนเอง และยังมีวิธีการธำรงภาษาของตนเองไว้ การกระตุ้นส่งเสริมการเรียนรู้ภูมิปัญญาภาษาและวัฒนธรรมไทใหญ่อย่างยั่งยืน เน้นที่การรวมกลุ่มสร้างความเข้าใจ โดยมีฐานกิจกรรมชุมนุมประเพณีต่างๆ และสื่อสังคมออนไลน์ รวมทั้งพิจารณาหาปัจจัยสนับสนุนให้เกิดการเรียนรู้ในชุมชน
 

งานวิจัยนี้มีเก็บข้อมูลจากวัดที่ตั้งอยู่ในบริเวณอำเภอเมืองจังหวัดลำปางจำนวนทั้งหมด 15 วัด          เพื่อวิเคราะห์ข้อมูลชุมชนและข้อมูลงานพุทธศิลป์ต่างๆ ภายในวัด โดยตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 23-25 มีชาวพม่าชาวไทใหญ่และชนกลุ่มน้อยจากพม่าเข้ามาตั้งถิ่นฐานและประกอบอาชีพอยู่ในพื้นที่เป็นจำนวนมาก ซึ่งกลุ่มคนเหล่านี้นับถือพุทธศาสนา มีความเชื่อว่าการพบสิ่งที่ดีในโลกหน้าจะต้องมาจากการสะสมบุญในโลกปัจจุบันดังนั้นการทำบุญที่สำคัญ โดยเฉพาะการทำบุญกับพระศาสนา เช่น การสร้างวัด การถวายเครื่องอัฐบริขารและอาหารแด่พระสงฆ์ การรวบรวมปัจจัยหรือแม้แต่การอุทิศแรงกายเพื่อสร้างศาสนสถาน ทำให้ปรากฏศาสนสถานและงานพุทธศิลป์ของชนกลุ่มนี้อยู่ทั่วไป โดยเฉพาะในช่วงพุทธศตวรรษที่ 24-25 รูปแบบการสร้างได้รับอิทธิพล ทั้งทางด้านโครงสร้างสถาปัตยกรรม พระพุทธรูป งานพุทธศิลป์อื่นๆ จากรูปแบบศิลปะพม่า สกุลช่างมัณฑเลย์ ซึ่งในปัจจุบัน สิ่งเหล่านี้ยังคงอยู่และไม่ได้มีการดัดแปลงเหมือนในจังหวัดอื่นๆ จึงกลายเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่สำคัญของจังหวัดลำปาง มีเสน่ห์ดึงดูดให้ผู้คนเข้ามาท่องเที่ยวและสามารถสร้างรายได้ให้กับจังหวัดเป็นจำนวนมากในแต่ละปี
 

วิทยานิพนธ์เรื่องนี้ได้กล่าวว่า ปัญหาจากปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจเป็นเหตุผลหลักที่สำคัญที่ทำให้พระภิกษุพม่าและพระภิกษุไทใหญ่เคลื่อนย้ายข้ามแดนเขามายังพื้นที่ภาคเหนือของประเทศไทย โดยพระภิกษุไทใหญ่จะมีการปรับตัวมากกว่าพระภิกษุพม่า ในการเข้ามาอยู่ในพื้นที่ภาคเหนือของประเทศไทย ซึ่งการปรับตัวที่สามารถสังเกตได้ชัดเจน คือ การเปลี่ยนสีจีวรและการโกนคิ้วให้เหมือนกับพระภิกษุไทย ในขณะที่พระภิกษุพม่ามีการปรับตัวน้อยกว่าและยังคงดำรงอัตลักษณ์ของตนได้ชัดเจนมากกว่าพระภิกษุชาวไทใหญ่
 

การวิจัยเรื่องนี้เน้นการศึกษาสถานการณ์การสื่อสารสุขภาพในกลุ่มแรงงานไทยในจังหวัดเชียงใหม่โดยเก็บข้อมูลทั้งเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณ ด้วยวิธีการสัมภาษณ์กลุ่มองค์กรที่เกี่ยวข้อง และสำรวจสภาพการทำงานและความเป็นอยู่ของแรงงานไทใหญ่ การศึกษาพบว่าแรงงานไทใหญ่ที่อพยพเข้ามาจากประเทศพม่ามีอาชีพหลักคือทำงานก่อสร้าง ด้านปัญหาสุขภาพส่วนใหญ่ที่เกิดมักจะเกิดจากสิ่งแวดล้อมในการทำงาน  ซึ่งนำไปสู่การส่งเสริมสุขภาพและการรักษาพยาบาล แต่ก็เกิดปัญหาในการสื่อสารเนื่องจากความแตกต่างด้านภาษาและวัฒนธรรม ทั้งนี้ได้มีหน่วยงานและองค์กรด้านการสื่อสารสุขภาพของแรงงานข้ามชาติทั้งภาครัฐและภาคเอกชนในจังหวัดเชียงใหม่เข้ามาดำเนินการประสานงานเมื่อเกิดปัญหา แต่อย่างไรก็ดี พบว่ามีข้อจำกัดในการเข้าถึงสื่อสุขภาพของแรงงานชาวไทใหญ่ เช่น การขาดเนื้อหาที่สอดคล้องกับปัญหาของแรงงาน และความสามารถของแรงงานในการเข้าถึงสื่อที่มีอยู่ ซึ่งนำมาสู่ข้อเสนอแนะในการพัฒนาสื่อสุขภาพให้มีประสิทธิภาพในการส่งเสริมสุขภาพของแรงงานข้ามชาติ
 

งานวิจัยฉบับนี้ศึกษาประสบการณ์ของคนไทใหญ่พลัดถิ่นในพื้นที่ชายแดนไทย-พม่า บริเวณบ้านต้นฮุง ตำบลม่อนปีน อำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ โดยแบ่งเนื้อหาของงานวิจัยออกเป็น 3 ส่วน เพื่ออภิปรายมูลเหตุที่ทำให้ชาวไทใหญ่ในพื้นที่ชายแดนกลายเป็นผู้พลัดถิ่นและการกลายเป็นสินค้า
ส่วนแรก ผู้วิจัยกล่าวถึงบริบทของประวัติศาสตร์ชายแดนไทย-พม่า โดยแบ่งเป็น 2 ช่วง คือ พ.ศ. 1818 – 2490 และ พ.ศ. 2490 - ปัจจุบัน เนื้อหาในส่วนนี้เป็นการอภิปรายความสำคัญเรื่องพรมแดนที่เกิดขึ้นพร้อมกับการสร้างรัฐชาติสมัยใหม่ ซึ่งส่งผลให้เกิดการจำกัดและลดทอนความหลากหลายทางวัฒนธรรมและความเป็นชาติพันธุ์
ส่วนที่สอง ผู้วิจัยกล่าวถึงกระบวนการกลายเป็นสินค้าของคนพลัดถิ่น ที่เกิดขึ้นจากการอพยพเข้ามาของแรงงานชาวไทใหญ่ซึ่งสอดรับกับการขยายตัวของภาคอุตสาหกรรมและธุรกิจการเกษตร แรงงานชาวไทใหญ่จึงกลายเป็นสินค้าในการแสวงหาผลประโยชน์ของกลุ่มนายทุนและรัฐ
ส่วนสุดท้าย ผู้วิจัยกล่าวถึงประสบการณ์ของคนไทใหญ่พลัดถิ่นกับการจัดวางตัวตนในบ้านใหม่ภายหลังจากที่ได้อพยพเข้ามาทำงานในประเทศไทย โดยกลุ่มคนไทใหญ่พลัดถิ่นนี้เชื่อมโยงตัวเองกับความรู้สึกสำนึกถึงบ้านเกิดผ่านพิธีกรรมทางศาสนา งานบุญหรืองานปอยที่ความหมายทางวัฒนธรรมและการให้คุณค่ายังคงสอดคล้องกับระบบแบบเดิม กิจกรรมทางวัฒนธรรมเหล่านี้ถูกใช้เป็นที่ทางในการจัดวางตัวตนและสร้างความคุ้นเคยในบ้านใหม่ (รัฐไทย)