การบอกเล่าถึงเรื่องราวของเหตุการณ์การสนทนาระหว่างหญิงสาวชาวมอแกลนคนหนึ่ง ซึ่งพบเจอระหว่างการประชุมสรุปบทเรียนเรื่องการป้องกันและการเตรียมรับมือภัยธรรมชาติ หลังการเกิดภัยธรรมชาติ   สึนามิ 2 - 3 ปี เป็นการพูดคุยกันถึงเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นกับชาวมอแกลน วิถีชีวิตความเป็นอยู่ วัฒนธรรมและประเพณีทางความเชื่อของชาวมอแกลนที่มีการปฏิบัติสืบต่อกันมา นอกจากนี้ยังมีการกล่าวถึงเรื่องราวของมอแกน มอแกลน และอูรักลาโว้ย ซึ่งชาวไทยอื่น ๆ มักจะเรียกพวกเขาว่า “ชาวเล” ชื่อที่เป็นทางการ คือ “ไทยใหม่” แต่อย่างไรก็ตามชาวมอแกลนจะเรียกตนเองว่า “มอแกลน” เพื่อยืนยันอัตลักษณ์ของกลุ่มชาติพันธุ์ของตน ไม่เรียกตนเองว่าชาวเล หรือไทยใหม่

            อธิบายถึงเนื้อหาเกี่ยวกับข้อมูลประวัติชุมชน และเส้นทางเรียนรู้วัฒนธรรมของบ้านบางสัก ตำบลบางม่วง อำเภอตะกั่วป่า จังหวัดพังงา โดยเนื้อหาประกอบด้วย 2 ส่วน คือ ประวัติชุมชนบ้านบางสัก ได้แก่ พัฒนาการของชุมชน ภูมินิเวศ ที่อยู่อาศัย พื้นที่ทางจิตวิญญาณ นิเวศวัฒนธรรม การท่องเที่ยว การทำเหมือง การเปลี่ยนแปลงของชุมชน ชุมชนมอแกนหลังภัยพิบัติสีนามิ และคลื่นการท่องเที่ยว ส่วนที่ 2 คือ เส้นทางการเรียนรู้วัฒนธรรมบ้านบางสัก ทั้ง 13 เส้นทาง ข้อมูลดังกล่าวได้เพื่อสร้างความภูมิใจในมรดกทางวัฒนธรรมของชุมชนที่กำลังเผชิญกับอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว ซึ่งก่อให้เกิดผลกระทบต่อเนื่องต่อชุมชน ระบบนิเวศท้องถิ่น ซึ่งข้อมูลดังกล่าวสามารถพัฒนาเป็นหลักสูตรการศึกษาท้องถิ่น รวมถึงเสริมสร้างการท่องเที่ยวเพื่อการเรียนรู้ด้านนิเวศวัฒนธรรมให้แก่นักท่องเที่ยวอีกด้วย

            เนื่องจากสภาพแวดล้อมทางสังคมที่เปลี่ยนไปทำให้วิถีชีวิตของกลุ่มชาติพันธุ์ชาวเล ทั้งมอแกน มอแกลน และอูรักลาโว้ย ผู้ซึ่งดำรงวิถีชีวิตส่วนใหญ่อยู่ในบริเวณชายฝั่งทะเล หรือตามหมู่เกาะต่างๆ เกิดผลกระทบในการดำรงชีพด้วยวิธีจับปลา หรือสัตว์น้ำต่างๆ ต้องประสบปัญหาทั้งในเรื่องการประกาศเป็นพื้นที่เขตอุทยานแห่งชาติทางทะเล การรุกล้ำของกลุ่มนายทุนหรือกลุ่มเอกชน จนกระทั้งการท่องเที่ยวที่กำลังจะทำลายวิถีชีวิตความเป็นอยู่ที่ชาวเลในแถบทะเลอันดามันกำลังจะหดหายไป ซึ่งส่งผลให้กลุ่มชาวเลในแถบทะเลอันดามันจำเป็นที่จะต้องดิ้นรนออกไปในพื้นที่ที่ใกล้จากชายฝั่งมากยิ่งขึ้น จำเป็นที่จะต้องดำน้ำในระดับความลึกที่เพิ่มมากขึ้นเพื่อจำเป็นต่อการหาปลาหรือสัตว์ทะเล ส่งผลให้เกิดเป็นปัญหาทางสุขภาพนั้นคือ โรคน้ำหนีบ อีกทั้งบางรายจำเป็นที่จะต้องละทิ้งอาชีพประมงและหันมาทำอาชีพด้านการท่องเที่ยวเสียส่วนใหญ่
 

            กลุ่มชาติพันธุ์ชาวเลในประเทศไทยแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม โดยมีชื่อเรียกเฉพาะแตกต่างกันไป ได้แก่ “มอแกน” กลุ่มชาวเลที่อาศัยอยู่บริเวณเกาะเหลา เกาะพยาม เกาะช้างในจังหวัดระนอง และหมู่เกาะสุรินทร์ จังหวัดพังงา หาดราไวย์ จังหวัดภูเก็ต “มอแกลน”กลุ่มชาวเลที่อาศัยอยู่บริเวณเกาะพระทองและหมู่บ้านชายฝั่งทะเลพังงาและภูเก็ต “อูรักลาโว้ย” กลุ่มที่อาศัยอยู่บนบริเวณเกาะและริมชายฝั่งทะเลอันดามัน ด้วยสภาพปัญหาที่ชาวเลต้องประสบพบเจอทั้งในเรื่องของที่ดินทำกิน การถูกกีดกันออกจากสิทธิเข้าถึงทรัพยากรธรรมชาติ การไร้สัญชาติ ตลอดจนสิทธิขั้นพื้นฐานที่ควรจะได้รับและการคุ้มครองทางกฎหมาย เหตุนี้จึงมีการรวมกลุ่มเครือข่ายนักวิชาการ องค์กรพัฒนาเอกชนและผู้แทนชาวเลสะท้อนปัญหาที่เกิดขึ้น จนกระทั้งได้รับความเห็นชอบเป็นมติคณะรัฐมนตรี(ครม.) เรื่องแนวนโยบายในการฟื้นฟูวิถีชีวิตชาวเล เพื่อเป็นสิทธิคุ้มครองที่กลุ่มชาติพันธุ์ชาวเลควรจะได้รับ ในบทความนี้จึงกล่าวถึงข้อปฏิบัติในการฟื้นฟูวิถีชีวิตการทบทวนปัญหาในอดีต ข้อเสนอแนะเพื่อขับเคลื่อนงานฟื้นฟูวิถีชีวิตชาวเลเพื่อสิทธิที่ชาวเลควรจะได้รับอย่างเหมาะสม