ดนตรีเป็นผลผลิตของวัฒนธรรมและสังคม การศึกษาเรื่องราวทางดนตรีสามารถสะท้อนให้เห็นลักษณะของกลุ่มคน ความเป็นมาและวิถีชีวิตของผู้คนในแต่ละสังคม วิทยานิพนธ์เล่มนี้ได้ทำการศึกษาดนตรีของกลุ่มชนพื้นเมืองซึ่งผู้เขียนเรียกว่า ชาวซาไก ในเขตตำบลนาทอน อำเภอทุ่งหว้า จังหวัดสตูลตั้งแต่เดือนมกราคม พ.ศ 2551 ถึงเดือนมกราคม พ.ศ 2553 โดยทำการศึกษาวิถีชีวิต ความเป็นอยู่ของชาวซาไก และศึกษาด้านดนตรีชาติพันธุ์ตั้งแต่ลักษณะ ทำนอง จังหวะเพลงซาไก ซึ่งมีเพลงร้องจำนวน 4 เพลงคือ เพลงเชียวเชียวกลุง เพลงอาแว เพลงวองเบ๊าะ และเพลงจัมเปซ  รวมถึงศึกษาลักษณะทางกายภาพของเครื่องดนตรี ลักษณะและการสร้างเครื่องดนตรีจำนวน 6 ชิ้นคือกลองบัง ซาแกง ยาฮุ บองบง ลาแบ และจองหน่อง วิธีการเล่นเครื่องดนตรี ระบบเสียง ระดับเสียง เนื้อร้องและความหมาย วัตถุประสงค์ในการร้อง ความหมายและบทบาทของดนตรีในสังคมซาไก ด้วยระเบียบวิธีวิจัยทางมานุษยดุริยางควิทยา
 

การพัฒนาของรัฐไทยหรือกระบวนการสร้างความทันสมัย (Modernity) นี้ เกิดจากการพัฒนาของรัฐไทยผ่านนโยบายต่าง ๆ และได้สร้างความเปลี่ยนแปลงและส่งผลกระทบต่อกลุ่มชาวมันนิหรือซาไก ซึ่งเป็นกลุ่มคนที่มีประวัติความเป็นมา วิถีชีวิต ความเป็นอยู่แตกต่างจากคนไทยส่วนใหญ่ในสังคม ความแตกต่างนี้เองทำให้ชาวมันนิถูกสังคมส่วนใหญ่ผลักไสให้กลายเป็น “คนอื่น” หรือเป็น “คนชายขอบ” ทั้งที่ชาวซาไกนั้นมีอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์และมีประเพณีวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ของตนเอง วิทยานิพนธ์เล่มนี้ศึกษาอัตลักษณ์ของซาไกก่อนการเข้ามาพัฒนาของรัฐไทยว่ามีวิถีชีวิตและอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์อย่างไร และศึกษาอัตลักษณ์ของซาไกภายใต้บริบทการพัฒนาของรัฐไทยว่ามีการเปลี่ยนแปลงจากเดิมอย่างไรบ้าง โดยทำการศึกษาบุคคลภายนอกที่มีความสัมพันธ์กับซาไก และกลุ่มชาติพันธุ์ซาไกในเขตพื้นที่บ้านโหล๊ะหาร ตำบลทุ่งนารี อำเภอป่าบอน จังหวัดพัทลุงตั้งแต่เดือนสิงหาคม พ.ศ. 2552 ถึงเดือนกุมภาพันธุ์ พ.ศ. 2553

ในปัจจุบัน วิถีชีวิตของชาวมันนิซึ่งเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่มีประวัติความเป็นมาที่ยาวนานและมีความเป็นอยู่ที่ผูกพันกับป่าและทรัพยากรธรรมชาติ กำลังประสบปัญหาพื้นป่ามีความเสื่อมโทรมลง ทรัพยากรทางธรรมชาติที่ไม่อุดมสมบูรณ์เช่นเดิม อีกทั้งการพัฒนาของรัฐไทยและวัฒนธรรมสมัยใหม่เข้ามามีผลกระทบกับสังคมวัฒนธรรมของชาวมันนิ วิทยานิพนธ์เล่มนี้ศึกษาประวัติความเป็นมา สังคมวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์มันนิซาไกจากอดีตถึงปัจจุบัน และศึกษาแนวทางการอนุรักษ์ฟื้นฟูสังคมวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์มันนิซาไกเพื่อให้คนในสังคมภาคใต้อยู่ร่วมกันด้วยการยอมรับและเข้าใจความแตกต่าง โดยผู้วิจัยได้ทำการศึกษาชุมชนมันนิซาไกกลุ่มเขาหัวช้าง เขตจังหวัดพัทลุง กลุ่มเหนือคลองตง จังหวัดตรัง และกลุ่มวังสายทอง จังหวัดสตูล รวมทั้งศึกษาแนวทางการอนุรักษ์ฟื้นฟูสังคมวัฒนธรรมที่ศูนย์พัฒนามลาบรี จังหวัดน่าน และชุมชนโอรัง-อัสลี ณ รัฐเปรัค ประเทศมาเลเซีย เพื่อนำมาเป็นข้อเสนอแนะสำหรับองค์กรที่เกี่ยวข้องได้ใช้เป็นแนวทางในการแก้ไขปัญหาที่กำลังเกิดขึ้นกับชาวมันนิ

นายคมกฤษ ศรีธารโต เป็น “เงาะป่า” หรือ “ซาไก” ที่เคยอาศัยอยู่ในหมู่บ้านซาไก ตำบลบ้านแหร อำเภอธารโต จังหวัดยะลา ซึ่งเป็นหมู่บ้านที่ทางราชการไทยได้รวบรวมชาวซาไกที่มีวิถีชีวิตแบบเร่ร่อนมาอยู่อาศัยแบบเป็นหลักแหล่ง จนในช่วงปีพ.ศ. 2544 นายคมกฤษและครอบครัวซาไกได้ย้ายถิ่นฐานเข้ามาอาศัยอยู่ในกรุงเทพมหานครและย้ายต่อมาอยู่ที่จังหวัดนครนายก การย้ายถิ่นฐานของนายคมกฤษและครอบครัวจากสังคมชนเผ่ามาสู่สังคมชุมชนเมือง ทำให้ครอบครัวนี้ต้องเผชิญกับการปรับตัวให้เข้ากับสังคมภายนอกมาตลอด ทั้งด้านภาษาและวัฒนธรรมที่แตกต่างกันมากจนเกิดปัญหาด้านการสื่อสาร งานวิจัยนี้จึงเกิดขึ้นเพื่อศึกษาปัญหาและกระบวนการแก้ไขปัญหาด้านการสื่อสาร รวมทั้งศึกษากระบวนการสื่อสารเพื่อแสดงอัตลักษณ์ความเป็นซาไกระหว่างนายคมกฤษและครอบครัวกับคู่สื่อสารที่ไม่ใช่ชาวซาไก เป็นต้น

ในอดีต ชนเผ่าซาไกในจังหวัดตรัง แถบเทือกเขาบรรทัดดำรงชีวิตอยู่ด้วยการหาของป่าและล่าสัตว์มาเป็นอาหาร เพราะพื้นป่าในสมัยนั้นมีความอุดมสมบูรณ์และมีทรัพยากรธรรมชาติมากมาย แต่ปัจจุบัน ภายหลังรัฐบาลไทยประกาศใช้นโยบายใต้ร่มเย็น ฐัฐไทยเข้าไปปฏิบัติการปราบปรามกองกำลังคอมมิวนิสต์ในแถบเทือกเขาบรรทัดเป็นฐาน และมีการตัดถนนเข้าไปใกล้แนวป่าเพื่อลำเลียงกำลังพล ทำให้หลังสิ้นปฏิบัติการ บุคคลภายนอกอพยพเข้าไปตั้งถิ่นฐานในพื้นป่ามากขึ้น แหล่งอาหารตามธรรมชาติลดลงและทรัพยากรธรรมชาติเสื่อมโทรมลง ส่งผลกระทบต่อวิถีชีวิตและวัฒนธรรมของชนเผ่าซาไก เกี่ยวกับปัจจัยพื้นฐานในการดำรงชีวิต เกิดการเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรมเกี่ยวกับอาหาร ที่อยู่อาศัย เครื่องนุ่งห่ม และยารักษาโรค วิทยานิพนธ์เล่มนี้จึงได้ทำการศึกษาและเก็บข้อมูลประเด็นดังกล่าว เพื่อให้เข้าใจในความเปลี่ยนแปลงและการปรับตัวทางวัฒนธรรมของชนเผ่าซาไกให้มากยิ่งขึ้น