บทความนี้ศึกษาบทบาทของคณะกรรมาธิการแม่น้ำโขงในฐานะองค์กรระหว่างรัฐแห่งภูมิภาคที่มีต่อการพัฒนาลุ่มน้ำโขงด้วยการอธิบายการจัดตั้ง โครงสร้าง บทบาท และผลกระทบจากการพัฒนา โดยคณะกรรมาธิการแม่น้ำโขงประกอบด้วยประเทศไทย ประเทศลาว ประเทศกัมพูชา และประเทศเวียดนาม
     ทิศทางการพัฒนาภายใต้บทบาทร่วมของคณะกรรมาธิการแม่น้ำโขงจึงจำเป็นต้องทบทวนการขยายอำนาจต่อทิศทางการพัฒนาในอนุภาคแม่น้ำโขงรวมถึงเงื่อนไขสำคัญที่ควรคำนึงถึงได้แก่ บริบททางเศรษฐกิจการเมืองของประเทศลุ่มแม่น้ำโขง ระเบียบวาระการพัฒนาขององค์กรพัฒนาระหว่างประเทศ และประเด็นท้าทายของการพัฒนาร่วมสมัยทั้งในอนุภาคและระดับโลก ตลอดจนปฏิบัติการที่ฝังตัวกับทุกภาคส่วนของประเทศสมาชิกทั้งในระดับภาครัฐ ภาคเอกชน และชุมชนท้องถิ่นในฐานะของผู้ได้รับประโยชน์และผู้เสียประโยชน์ทั้งในมิติทางเศรษฐกิจ สังคมวัฒนธรรมและนิเวศวิทยา และในทุกมิติการพัฒนาต้องหนุนเสริมความเป็นธรรมทางสังคมเพื่อให้ทุกภาคส่วนไม่ถูกทิ้งไว้ในพื้นที่ชายขอบของการพัฒนา 

     บทความนี้นำเสนอแนวทางการการฟื้นฟูชุมชนเพื่อนำไปสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน โดยกล่าวถึงการค้นหาคุณค่าและทุนชุมชนที่มีความหมายและสามารถนำมาใช้ได้ ได้แก่ ทุนทรัพยากรธรรมชาติ ทุนภูมิปัญญาแบะทุนทางสังคม ซึ่งทุนชุมชนเหล่านี้มีความเชื่อมโยงกันและเป็นปัจจัยช่วยเสริมสร้างความเป็นชุมชนที่เข้มแข็ง การฟื้นฟูชุมชนจึงต้องทำความเข้าใจความสัมพันธ์ของทุนชุมชนทั้งระบบ
     นอกจากนี้การเปลี่ยนแปลงของสังคมปัจจุบันจึงนำไปสู่สภาพที่แตกต่างของชุมชน 3 ระดับ ได้แก่ ชุมชนดั้งเดิม ชุมชนสมัยใหม่หรือชุมชนทันสมัย และชุมชนหลังสมัยใหม่ การทำความเข้าใจรูปแบบชุมชนที่แตกต่างกันย่อมนำไปสู่แนวทางการพัฒนาชุมชนในรูปแบบที่เหมาสม โดยการพัฒนาชุมชนที่ยั่งยืนต้องพิจารณาในมิติที่หลากหลายทั้งเศรษฐกิจ ธรรมชาติ สังคม จิตสาธารณะ การศึกษาและเทคโนโลยี 

     บทความนี้กล่าวถึงการให้ความหมายของคำว่า “Governmentality” โดยศึกษาจากทัศนะของมิเชล ฟูโกต์ (Michel Foucault) เป็นแนวคิดที่รัฐต้องบริหารจัดการชีวิตของประชาชนโดยอาศัยกลไกของอำนาจในการจัดการกับชีวิตและร่างกาย 
     การขยายบทบาทของประชาชนในรูปแบบรัฐสมัยใหม่ส่งผลให้เกิดความพยายามของรัฐไทยในการส่งเสริมบทบาทของประชาชนในการมีส่วนร่วมในการพัฒนา ทั้งการกระจายอำนาจ, สิทธิชุมชน, การจัดการทรัพยากรธรรมชาติ ฯลฯ ในรูปแบบชุมชนเข้มแข็ง ซึ่งผู้เขียนมีความเห็นว่าเป็นวิทยาการอำนาจของรัฐสมัยใหม่ในการบริหารจัดการชีวิตของประชาชน อันเป็นแนวทางให้คนในชุมชนรับผิดชอบต่อครอบครัวและชุมชนของตนเอง จนกลายเป็นสำนึกและความรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของชุมชนเกิดขึ้น วาทกรรมการพึ่งตนเองของชุมชนในแง่สิทธิของชุมชน และความสอดคล้องกับนโยบายการพัฒนาแบบเสรีนิยมใหม่จึงอาจตีความในฐานะวิธีการของรัฐที่บริหารจัดการชีวิตประชาชนภายใต้การเสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชน 

     บทความนี้กล่าวถึงพิธีเลี้ยงผีน้ำของชาวปกาเกอะญอ บ้านดอกแดง ตำบลบ่อสลี อำเภอฮอด จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อแสดงความเคารพ ขอบคุณ และอ้อนวอนให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์คุ้มครอง ชาวปกาเกอะญอนั้นมีความเชื่อในสิ่งศักดิ์สิทธิ์เหนือธรรมชาติและแสดงออกถึงความสัมพันธ์ต่ออำนาจเหล่านี้ผ่านพิธีกรรม ข้อห้าม ข้อปฏิบัติและการดำเนินชีวิตที่สืบทอดความเชื่อกันต่อมา
     พิธีเลี้ยงผีน้ำประปาภูเขาจึงเป็นการนำความเชื่อที่เคยปฏิบัติในการเลี้ยงผีน้ำตามธรรมชาติมาปรับใช้กับการทำน้ำประปาภูเขา ซึ่งเป็นการสร้างพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ของทรัพยากรชุมชนรวมทั้งขยายแนวคิดการให้คุณค่าและความหมายเพื่ออธิบายการปรับใช้พิธีกรรมและการดูแลรักษาธรรมชาติ นำไปสู่การสร้างพลังแห่งจิตวิญญาณและความเป็นหนึ่งเดียวกันในการดูแลทรัพยากรธรรมชาติอันเป็นการสร้างแนวทางที่นำสู่การพัฒนาชุมชนที่ยั่งยืน 

     บทความนี้กล่าวถึงการจัดการทรัพยากรของชุมชนกะเหรี่ยงโปว์บ้านหนองหลัก อำเภอทุ่งหัวช้าง จังหวัดลำพูน ซึ่งได้รับผลกระทบจากการประกาศพื้นที่ป่าอนุรักษ์ทำให้ไม่สามารถใช้พื้นที่ป่าในการทำไร่หมุนเวียนตามวิถีชีวิตดั้งเดิมได้อีกต่อไป
     ชาวบ้านในชุมชนกะเหรี่ยงโปว์แห่งนี้ได้มีการปรับตัวในกระบวนการต่อรอง “สิทธิ” ในการเข้าถึงและจัดการทรัพยากร ไม่ยอมรับต่ออำนาจของรัฐและกลไกของตลาดตามระบบทุนนิยมแต่ใช้จารีตประเพณีและการรวมกลุ่มกันต่อรองเพื่อให้เกิดการจัดสรรอย่างเป็นธรรม โดยเกิดการสร้างสิทธิขึ้นใหม่ผ่านกระบวนการจัดตั้งป่าชุมชน ซึ่งทำให้ชาวบ้านได้ใช้ประโยชน์ที่ดินตามสิทธิ์ที่ถือครองและยังใช้ประโยชน์จากพื้นที่ไร่หมุนวียนเดิม พื้นที่ไร่หมุนเวียนปีปัจจุบันและพื้นที่ป่าใช้สอย โดยต้องไม่กระทบกระเทือนต่อพื้นที่ป่าชุมชน