รายการพันแสงรุ้งตอน “เยี่ยมบ้านลาหู่ที่จ่าโม่” นำเสนอเรื่องราวของชาวลาหู่นะหรือมูเซอดำ บ้านจ่าโบ่ อำเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน ในรูปแบบการท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมโดยชุมชน ที่จะทำให้นักท่องเที่ยวเข้าใจวีถีชีวิต ประเพณี วัฒนธรรม การอยู่กับป่าและการใช้ทรัพยากรธรรมชาติของชาวลาหู่ดำ นักท่องเที่ยวที่เข้ามาเยี่ยมชมหรือพักที่หมู่บ้านจ่าโบจะได้เรียนรู้ความเป็นอยู่ในชีวิตประจำวัน การทำงานหัตถกรรมจักสานที่เป็นเอกลักษณ์ของชายชาวลาหู่ดำ การเย็บผ้า เครื่องดนตรีและการละเล่นดนตรีพื้นบ้าน อีกหนึ่งกิจกรรมที่มีความโดดเด่นของการท่องเที่ยวบ้านจ่าโบ่ คือการเยี่ยมชมถ้ำผีแมนที่มีร่องรอยการอยู่อาศัยของมนุษย์โบราณเมื่อสมัย 2,000 ปีก่อน การเข้ามาของนักท่องเที่ยวยังหมู่บ้านจ่าโบ่มีทั้งผลกระทบเชิงบวกและเชิงลบ ผลกระทบเชิงบวกคือเป็นการสร้างรายได้ สร้างโอกาสให้ชาวบ้านได้ต้อนรับนักท่องเที่ยวและเกิดความเข้มแข็งทางวัฒนธรรม ในขณะเดียวกันก็อาจส่งผลกระทบในด้านลบได้หากชาวบ้านต่างพากันปรับเปลี่ยนตนเองไปตามกระแสความเป็นสมัยใหม่ที่หลั่งไหลเข้ามาพร้อมกับนักท่องเที่ยว

            การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาศักยภาพและปัจจัยที่มีผลให้ชาวเขาเผ่าลาหู่บ้านท่าฮ่อ ตำบลทรายขาว อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย เกิดศักยภาพในการจัดตั้งศูนย์วัฒนธรรมชาวเขาเผ่าลาหู่ โดยพบว่าปัจจัยที่สำคัญคือ ประเพณีการกินข้าวใหม่ที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะของชาวลาหู่ที่ปฏิบัติสืบทอดกันมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน และการสนับสนุนขององค์กรต่างชาติที่ช่วยเหลือในด้านงบประมาณ เช่น ที่ดิน การสร้างที่อยู่อาศัย นอกจากนี้ยังพบว่าความเข้มแข็งในการรวมกลุ่มทางสังคมของชาวลาหู่ในด้านวัฒนธรรมยังไม่เห็นเป็นรูปธรรมมากนัก โดยการรวมกลุ่มส่วนใหญ่จะเห็นเด่นชัดในเรื่องของศาสนา

          การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและวิเคราะห์คุณภาพชีวิต และการทำพันธกิจของคริสตจักรท้องถิ่นในเขตกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่บนพื้นที่สูงทางภาคเหนือของประเทศไทย จากการศึกษาพบว่าคริสตจักรมีลักษณะทั่วไปเป็นไปตามคำสอนในพระคัมภีร์และคริสต์ศาสนศาสตร์ระดับหนึ่ง มีพันธกิจเด่นคือการนมัสการพระเจ้าในวันอาทิตย์ การร่วมสามัคคีธรรมเฉพาะในกลุ่มคนที่มาคริสตจักร อย่างไรก็ตามยังมีจุดอ่อนที่เห็นได้ชัดคือ การขาดกระบวนการบ่มเพาะฟูมฟักชีวิตสาวกของพระเยซูคริสต์ ทั้งเยาวชนและผู้ใหญ่ไม่ได้เรียนพระวจนะในคริสตจักรหรืออธิษฐานและอ่านพระคัมภีร์ มีเพียงการฟังคำเทศนาเวลานมัสการเท่านั้น ส่งผลให้พระเจ้าไม่มีส่วนในการตัดสินใจในชีวิต การสำแดงความรักความเมตตาของพระคริสต์ต่อคนในชุมชนมีอย่างจำกัด และเป็นอุปสรรคต่อการประกาศพระกิตติคุณของพระเยซูคริสต์

            ปัจจัยที่นำไปสู่ปัญหาในการอยู่ร่วมกันของกลุ่มชาวล่าหู่บนพื้นที่สูง และกลุ่มคนเมืองพื้นราบในชุมชนบ้านแม่ดอกแดง อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ ประกอบด้วย ปัจจัยด้านการผลิตซ้ำความเป็นชุมชนเดิม เนื่องจากชาวลาหู่มีความอึดอัดใจและไม่สามารถปรับตัวให้เข้ากับวัฒนธรรมเมืองแบบใหม่ได้ จึงเกิดการแยกกลุ่มออกมาตั้งเป็นชุมชนอิสระ ปัจจัยด้านอคติทางชาติพันธุ์ที่คนเมืองมองวัฒนธรรมอื่นต่ำกว่า โดยใช้วัฒนธรรมของตนเองเป็นพื้นฐาน ส่งผลให้เกิดการกีดกันและไม่ให้ความสำคัญต่อการเข้าถึงสวัสดิการและบริการของภาครัฐตามสิทธิที่คนลาหู่พึงได้รับ ปัจจัยด้านความแตกต่างทางภาษาที่ทำให้เกิดความไม่เข้าใจและความหวาดระแวงซึ่งกันและกัน รวมทั้งวิธีคิดเรื่องกรรมสิทธิ์ร่วมในทรัพยากรธรรมชาติที่แตกต่างกัน โดยคนเมืองมองว่าทรัพยากรธรรมชาติในท้องถิ่นเป็นสมบัติของคนดั้งเดิมเท่านั้น ในขณะที่คนลาหู่มองว่าเป็นทรัพย์สินของทุกคนในชุมช

            วัตถุประสงค์ในการวิจัยนี้เพื่อทำความเข้าใจรูปแบบการท่องเที่ยวโฮมสเตย์ชาวลาหู่บ้านยะดู ที่มีการนำชีวิตประจำวันและพื้นที่บ้านในลักษณะความเป็นชาติพันธุ์ลาหู่ มาเป็นสินค้าในการท่องเที่ยว และศึกษาการถูกควบคุมและกำกับการดำเนินชีวิตชาวลาหู่ที่เกิดขึ้นภายใต้การท่องเที่ยวแบบโฮมสเตย์ นอกจากนี้ยังศึกษาการเมืองของการสร้างภาพตัวแทนของชาวลาหู่บ้านยะดูอีกด้วย จากการศึกษาพบว่าภาพลักษณ์ของโฮมสเตย์ชาวลาหู่นั้น มีกระบวนการประดิษฐ์สร้างพื้นที่อันเป็นผลมาจากความสัมพันธ์ระหว่างชาวลาหู่กับบริษัททัวร์และมัคคุเทศก์ในเชิงธุรกิจทัวร์ และความร่วมมือกับองค์กรพัฒนาเอกชนที่ต้องการสร้างบ้านลาหู่ให้เป็นโฮมสเตย์ชาวลาหู่ตามรูปแบบการท่องเที่ยวเชิงนิเวศในอุดมคติ ส่งผลให้เกิดการกำกับควบคุมชาวลาหู่ให้เป็นสินค้าทางการท่องเที่ยวตามรูปแบบโปรแกรมท่องเที่ยวที่บริษัททัวร์และองค์กรพัฒนาเอกชนกำหนด