บทความวิจัยนี้นําเสนอผลการศึกษาภูมิปัญญาการสร้างความมั่นคงให้กับผู้สูงอายุ กรณีศึกษาหมู่บ้านลาหู่ 4 หมู่บ้านในอําเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อทําความเข้าใจถึงระบบวิธีคิด ความเชื่อ และค่านิยม ที่มีผลต่อวิถีการปฏิบัติกับผู้สูงอายุ จนพัฒนาเป็นภูมิปัญญาในการสร้างความมั่นคงให้ผู้สูงอายุชาวลาหู่ ผลการศึกษาพบว่าความมั่นคงของผู้สูงอายุชาวลาหู่ขึ้นอยู่กับการธํารงอยู่ของวัฒนธรรมดั้งเดิมของชาวลาหู่ที่มีการสืบทอดกันมาจากรุ่นสู่รุ่น เริ่มจากการถ่ายทอดความเชื่อดั้งเดิมเกี่ยวกับความกตัญญูกตเวที ผ่านกระบวนการขัดเกลาทางสังคม ได้แก่ วาทกรรมคํา สั่งสอน ผู้นํา ทางความเชื่อ ศาสนสถาน ระบบการปกครอง ผีบรรพบุรุษ พิธีกรรม ครอบครัวและชุมชน จนกลายเป็นค่านิยมกตัญญูกตเวที บรรทัดฐานสังคม และระบบเกื้อกูล ซึ่งนําไปสู่ความมั่นคงของผู้สูงอายุในชุมชนชาวลาหู่ บทความนี้ยังได้นําเสนอความเสี่ยงที่จะเกิดขึ้นต่อวัฒนธรรมชุมชนชาวลาหู่ รวมทั้งแนวทางการจัดการวัฒนธรรมชุมชน เพื่อให้เกิดความมั่นคงในผู้สูงอายุลาหู่อย่างยั่งยืนในยุคปัจจุบัน

            งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบริบทชุมชนกับความหลากหลายทางวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่นของกลุ่มชาติพันธุ์ในเขตเทศบาลตำบลคลองลานพัฒนา อำเภอคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร ซึ่งประกอบด้วยกลุ่มชาติพันธุ์ 6 กลุ่ม คือ ม้ง เมี่ยน ปกาเกอะญอ ลัวะ ลาหู่ และลีซู นอกจากนั้นยังมีจุดมุ่งหมายที่จะสร้างบทเรียนท้องถิ่น และหารูปแบบที่เหมาะสมในการสร้างศูนย์การเรียนรู้ท้องถิ่นความหลากหลายทางวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่นโดยชุมชนมีส่วนร่วม จากการศึกษาพบว่าศูนย์การเรียนรู้ดังกล่าวควรเป็นศูนย์กลางการเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้และการอนุรักษ์ความหลากหลายทางวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่นของกลุ่มชาติพันธุ์ในเขตเทศบาลตำบลคลองลานพัฒนา เป็นแหล่งเรียนรู้ตลอดชีวิตสำหรับคนในชุมชน เป็นสถานที่ถ่ายทอดทักษะความรู้ตลอดจนภูมิปัญญาของชุมชน อีกทั้งยังเป็นแหล่งบริการชุมชนในการจัดกิจกรรมต่างๆ ที่สอดคล้องกับความต้องการของประชาชน โดยเน้นกระบวนการเรียนรู้เกี่ยวกับวิถีชีวีติ วัฒนธรรม และภูมิปัญญาของกลุ่มชาติพันธุ์ ก่อให้เกิดสังคมแห่งการเรียนรู้ให้ทันกับการเปลี่ยนแปลงของสังคม

             ผลงานวิจัยนี้ ผู้เขียนประสงค์ที่จะสร้างสรรค์งานศิลปะจากความประทับใจในวัฒนธรรมประเพณีของชาวเขาเผ่าลาหู่ บ้านแม่ปิงหรือบ้านห้วยหวาย ตำบลแม่ฮี้ อำเภอปาย จังหวัดแม่ฮ่องสอน ผสานกับความสัมพันธ์ที่มีขึ้นระหว่างคนที่มีความแตกต่างทางวัฒนธรรม ภาษา และวิถิีชีวิตความเป็นอยู่ โดยมีช่วงเทศกาลปีใหม่ของชาวเขาเผ่าลาหู่เป็นแรงบันดาลใจในการสร้างสรรค์ผลงาน ถ่ายทอดเป็นงานศิลปะในรูปแบบประเภทผลงานที่หลากหลาย เช่น จิตรกรรม เสียง วิดีโอ วัสดุและเทคนิคผสมอื่นๆ ซึ่งแม้จะผลิตมาจากบุคคลคนเดียวแต่ด้วยความหลากหลายของมูลเหตุแรงบันดาลใจ ทำให้แต่ละส่วนของชิ้นงานมีลักษณะที่แตกต่างกัน

            งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวโน้มการพัฒนาด้านการเกษตรของกลุ่มชาติพันธุ์ลาหู่ดำบ้านห้วยลุหลวง ตำบลแม่ยาว อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย จากกลุ่มเป้าหมายที่เป็นผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการเกษตรชาติพันธุ์ลาหู่ดำ ทั้งชาวลาหู่ดำที่เป็นเกษตรกรเอง ผู้นำการปกครองของหมู่บ้าน และเจ้าหน้าที่รัฐที่เกี่ยวข้อง ผลการวิจัยพบว่าในอดีตการเกษตรชาติพันธุ์ลาหู่ดำเป็นการเกษตรเพื่อเลี้ยงชีพในครอบครัว โดยการทำไร่หมุนเวียนและทำนาบ้างเล็กน้อย มีการเลี้ยงสัตว์ไว้เพื่อบริโภคและขายเป็นรายได้เสริม อาศัยองค์ความรู้และภูมิปัญญาด้านเกษตรกรของชาติพันธุ์ลาหู่ดำเป็นหลัก ต่อมามีการผลิตเพื่อการค้ามากขึ้น เริ่มมีการเปลี่ยนแปลงที่เกิดจากปัจจัยภายนอก ได้แก่ พื้นที่ทำการเกษตรที่จำกัด สภาพความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่การเกษตรที่เปลี่ยนแปลงไป อีกทั้งยังมีโรคพืชและสัตว์ทางการเกษตร และปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเปลี่ยนแปลงมากที่สุดคือนโยบายของรัฐบาลในการจัดการพื้นที่ป่า นโยบายส่งเสริมพืชเศรษฐกิจเพื่อการค้า และการเข้าไม่ถึงสิทธิชุมชนในการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติในถิ่นที่อยู่ตนเอง

            ประชาชนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ตำบลป่าตึง ประกอบด้วยบุคคลหลายกลุ่มหลายสถานะที่เข้ามาอาศัยอยู่และทำกินเป็นจำนวนมาก มีทั้งคนไทยที่มีฐานะยากจนไม่มีที่ดินทำกินเป็นของตนเอง กลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ ทั้งที่มีสัญชาติไทยและไม่มีสัญชาติ กลุ่มชาติพันธุ์เหล่านี้ใช้ภาษาประจำกลุ่มของตนเองเป็นหลัก ทำให้มีปัญหาด้านการสื่อสาร รวมถึงปัญหาการพิสูจน์สถานะบุคคลและสัญชาติไทย เกิดความเหลื่อมล้ำและไม่ได้รับความเป็นธรรมในด้านสิทธิในที่ดินและทรัพยากรธรรมชาติ เนื่องจากไม่ได้แจ้งการครอบครองที่ดิน จึงไม่มีหนังสือรับรองสิทธิครอบครอง ทั้งๆที่มีการครอบครองและเข้าทำประโยชน์ต่อเนื่องมาโดยตลอด นอกจากนี้ยังมีปัญหาการประกาศเขตอุทยานแห่งชาติทับซ้อนลงไปในพื้นที่ป่าชุมชนที่เป็นที่ดินทำกินของบุคคลบนพื้นที่สูงอีกด้วย ถึงแม้ภายหลังจะมีการออกโฉนดชุมชนเพื่อจัดสรรที่ทำกินให้ชาวบ้าน แต่พื้นที่ป่าอนุรักษ์ เช่น เขตอุทยานแห่งชาติ เขตรักษาพันธ์สัตว์ป่า และเขตป่าอนุรักษ์ ก็ไม่สามารถออกโฉนดชุมชนได้ จึงทำให้เกิดความไม่ชัดเจนเรื่องสิทธิในที่ดินของบุคคลบนพื้นที่สูงมาโดยตลอด