ปัจจุบัน การเข้ามาส่งเสริมการผลิตผ้าชนเผ่าของหน่วยงานต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นด้านกระบวนการผลิตแบบใหม่ๆ การใช้วัสดุแบบใหม่ๆ ทำให้ผ้าชนเผ่าสูญเสียอัตลักษณ์ที่สำคัญไป งานวิจัยนี้มีจุดประสงค์เพื่อนำความรู้ด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรม ถ่ายทอดลงสู่ชุมชนลาหู่เหลือง ดอยม่อนล้าน ในการพัฒนาผลิตภัณฑ์เพื่อการท่องเที่ยว โดยจะนำเอาลวดลายโบราณและกระบวนการผลิตแบบดั้งเดิมมาส่งเสริมและออกแบบผลิตภัณฑ์ผ้าชนเผ่าให้เป็นผลิตภัณฑ์ร่วมสมัย แต่ยังคงอัตลักษณ์ความเป็นชนเผ่าเอาไว้ เพื่อการอนุรักษ์กระบวนการผลิตและลวดลายดั้งเดิมของผ้าชนเผ่าลาหู่เหลือง ดอยม่อนล้าน

            บทความวิจัยนี้นําเสนอผลการศึกษาภูมิปัญญาการสร้างความมั่นคงให้กับผู้สูงอายุ กรณีศึกษาหมู่บ้านลาหู่ 4 หมู่บ้านในอําเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อทําความเข้าใจถึงระบบวิธีคิด ความเชื่อ และค่านิยม ที่มีผลต่อวิถีการปฏิบัติกับผู้สูงอายุ จนพัฒนาเป็นภูมิปัญญาในการสร้างความมั่นคงให้ผู้สูงอายุชาวลาหู่ ผลการศึกษาพบว่าความมั่นคงของผู้สูงอายุชาวลาหู่ขึ้นอยู่กับการธํารงอยู่ของวัฒนธรรมดั้งเดิมของชาวลาหู่ที่มีการสืบทอดกันมาจากรุ่นสู่รุ่น เริ่มจากการถ่ายทอดความเชื่อดั้งเดิมเกี่ยวกับความกตัญญูกตเวที ผ่านกระบวนการขัดเกลาทางสังคม ได้แก่ วาทกรรมคํา สั่งสอน ผู้นํา ทางความเชื่อ ศาสนสถาน ระบบการปกครอง ผีบรรพบุรุษ พิธีกรรม ครอบครัวและชุมชน จนกลายเป็นค่านิยมกตัญญูกตเวที บรรทัดฐานสังคม และระบบเกื้อกูล ซึ่งนําไปสู่ความมั่นคงของผู้สูงอายุในชุมชนชาวลาหู่ บทความนี้ยังได้นําเสนอความเสี่ยงที่จะเกิดขึ้นต่อวัฒนธรรมชุมชนชาวลาหู่ รวมทั้งแนวทางการจัดการวัฒนธรรมชุมชน เพื่อให้เกิดความมั่นคงในผู้สูงอายุลาหู่อย่างยั่งยืนในยุคปัจจุบัน

            งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่นของชาวมูเซอดำหรือลาหู่ บ้านห้วยปลาหลด อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก ในการนำพรรณพืชพื้นบ้านมาใช้ประโยชน์ในลักษณะต่างๆ ผลการศึกษาพบว่าชาวบ้านมีภูมิปัญญาในการเลือกใช้ประโยชน์จากพรรณพืชอย่างหลากหลาย สามารถจำแนกลักษณะการใช้ประโยชน์ออกเป็น 6 ประเภท ได้แก่ พืชอาหาร พืชสมุนไพร พืชที่ใช้ในการก่อสร้าง ไม้ฟืนและถ่าน พืชใช้สอย และพืชปลูกเพื่อฟื้นฟูสภาพแวดล้อม ในด้านการศึกษาลักษณะนิเวศเชิงปริมาณพบว่า พืชในป่าเบญจพรรณที่ชาวบ้านมักจะนำมาใช้ประโยชน์ได้แก่ กระเจียว มะขามป้อม และเข็มป่า ส่วนป่าดิบแล้งส่วนใหญ่เป็นชะเนียง รองลงมาคือต้างหลวงและหนามไข่ปู นอกจากพรรณพืชธรรมชาติในป่าชุมชนแล้ว ชาวบ้านยังสามารถใช้ประโยชน์จากพรรณพืชที่ปลูกไว้บริเวณบ้านเรือนตัวเองได้อีก เช่น ไม้ผล พืชผัก ไม้ไผ่ พืชสวนครัว หากมีการส่งเสริมให้ปลูกไม้ป่าธรรมชาติที่เหมาะสมและมีประโยชน์เอนกประสงค์ไว้ในบริเวณบ้าน ก็จะเป็นการส่งเสริมให้ชาวบ้านสามารถพึ่งตนเองได้อีกทางหนึ่ง
 

            การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการใช้ประโยชน์ ความหลากหลายและความมั่นคงทางพืชอาหารป่าและพืชสมุนไพร ของชนเผ่ามูเซอหรือลาหู่ ชุมชนบ้านใหม่พัฒนา อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ และศึกษาศักยภาพของพื้นที่ป่าที่ตอบสนองต่อการใช้ประโยชน์ด้านพืชอาหารป่าและพืชสมุนไพร ของชนเผ่ามูเซอ จากการศึกษาพบว่าพืชอาหารป่าที่ชาวมูเซอบริโภคมีความหลากหลายรวม 84 ชนิด โดยแบ่งช่วงเวลาการเก็บหาเป็น 2 ลักษณะ คือ เก็บได้ตลอดปีและเก็บได้เฉพาะฤดูกาล มีพืชอาหารป่าที่มีสารอาหารและคุณค่าทางโภชนาการอย่างน้อย 37 ชนิด นอกจากนี้พืชอาหารป่ายังมีคุณค่าทางเศรษฐกิจและสามารถประหยัดค่าใช้จ่ายในการซื้อพืชอาหารเพื่อบริโภค โดยช่วยลดค่าใช้จ่ายได้ถึง 1 ใน 7 ของเงินรายได้ในแต่ละปี จึงกล่าวได้ว่า พืชอาหารป่าเป็นปัจจัยสำคัญต่อการดำรงชีวิตของชาวมูเซออย่างมาก
 

            การวิเคราะห์ข้าวไร่มูเซอภาคที่สองนี้ แสดงผลงานวิจัยการผลิตข้าวไร่ตามประเพณีของชาวเขาเผ่ามูเซอ (ดำเซเล) หรือล่าหู่ ประจำปี 2527 ในหมู่บ้านห้วยโป่ง หมู่บ้านห้วยน้ำริน และหมู่บ้านดอยมด อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย รวม 3 หมู่บ้าน วัฎจักรการผลิตข้าวไร่ของชาวเขาเผ่ามูเซอเริ่มตั้งแต่การประกอบพิธีกรรมขออนุญาตสิ่งศักดิ์สิทธิ์เพื่อถางไร่ หยอดเมล็ดพันธุ์ข้าว ทำขวัญข้าว พิธีกินข้าวใหม่ และพิธีเรียกขวัญเมล็ดข้าวเมื่อนวดเสร็จแล้ว ข้าวที่ปลูกได้จะนำมาใช้เป็นอาหารประจำวันของสมาชิกในครัวเรือน สัตว์เลี้ยง และเป็นส่วนประกอบของพิธีกรรมตามวัฎจักรการเพาะปลูก รวมทั้งพิธีกรรมเซ่นไหว้ต่างๆ ความเสียหายของข้าวไร่เกิดจากโรค แมลง สัตว์ป่า และสัตว์เลี้ยง รวมทั้งปริมาณน้ำฝนที่จะตกหนักติดต่อกันในช่วงที่ข้าวสุก ทำให้แต่ละครัวเรือนสามารถผลิตข้าวไร่ได้เพียงเกือบสองในสามส่วนของปริมาณข้าวที่ต้องใช้ตลอดทั้งปี อีกหนึ่งส่วนต้องซื้อมาจากภายนอกหมู่บ้าน