เฆี่ยนเขย คือหนึ่งในลำดับขั้นตอนของพิธีกินดองหรือพิธีแต่งงานชาวผู้ไท ความเฆี่ยนเขย เป็นข้อห้ามสำหรับเขยผู้ไทมิให้กระทำแก่ญาติพี่น้องฝ่ายเมีย โดยเจ้าโคตรลุงตาหรือพ่อตาจะกล่าวกับลูกเขยหลังจากทำการสู่ขวัญ เป็นคำสอนที่สืบทอดกันมาในกลุ่มของชาวผู้ไท ซึ่งในฉบับนี้กล่าวถึงข้อที่ 31 – 53 คัดลอกจาก เอกสาร พระอธิการสมิทธิ์ สมาจาโร ฮีตเค้าคองเขยผู้ไท พิมพ์ครั้งที่ 1วัดหอไตรเหล่าใหญ่ อำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ พ.ศ. 2513

ผู้ไทกะป๋อง เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ผู้ไทที่อพยพมาจากเมืองกะป๋อง ซึ่งตั้งอยู่ทิศใต้เมืองวังอ่างคำ ทางภาคเหนือของของสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว โยกย้ายมาตั้งถิ่นฐานในอำเภอวาริชภูมิ จังหวัดสกลนคร การแต่งกายของชาวผู้ไทกะป๋องมีเอกลักษณ์ที่เด่นชัดคือ นิยมนุ่งเสื้อสีดำ ผ้าถุงดำขลิบแดง ในบทความผู้เขียนได้บรรยายถึงวิถีชีวิตวัฒนธรรมชาวผู้ไท ที่นำมาแสดงในขบวนแห่เปิดงานวันผู้ไทโลก ครั้งที่ 8 ณ อำเภอวาริชภูมิ มีการละเล่น การแสดงพิธีกรรมต่างๆ เช่น พิธีเหยา, แซงสนาม นอกจากนั้นยังมีนิทรรศการภาพถ่ายชาติพันธุ์ผู้ไท ประวัติผู้ไท การออกร้านสินค้าพื้นเมือง สุดท้ายที่สำคัญที่สุดคือการสักการะปู่เจ้ามเหศักดิ์ สิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านของชาวผู้ไท

แกงอ่อมหวาย คือเมนูอาหารจานเด็ดที่ชาวผู้ไทภูมิใจนำเสนอแก่ผู้มาเยี่ยมเยือนถึงชานเรือน ด้วยวัฒนธรรมที่เรียบง่าย และวิถีชีวิตที่อิงอยู่กับธรรมชาติเป็นหลักทำให้อาหารพื้นบ้านยังได้รับความนิยมในหมู่ชาวผู้ไท ในบทความนี้นำเสนอหวาย พืชเศรษฐกิจที่เป็นทั้งรายได้และอาชีพของชาวผู้ไทแถบสกลนคร กาฬสินธุ์ มุกดาหาร นครพนม และเป็นอาหารขึ้นชื่อที่มีสรรพคุณทางยารักษาโรค หน่อหวาย สามารถนำมาทำเป็นแกงหวาย ซุบหวาย ลาบ ต้มจิ้มแจ่ว เรียกได้ว่าเป็นแหล่งอาหารสำคัญของชาวผู้ไท มีสรรพคุณทางยาเป็นสมุนไพรอายุวัฒนะ แก้ไอ แก้ร้อนในกระหายน้ำ นอกจากนั้นลำต้นหวายแก่ยังสามารถนำไปผลิตเครื่องจักรสานเพื่อสร้างมูลค่าและรายได้แก่คนในครอบครัว

บทความนี้กล่าวถึงงานบุญเดือน 4 ของชาวผู้ไทที่ตำบลเหล่าใหญ่ อำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ ทั้งคนหนุ่มคนแก่ทุกครัวเรือน เมื่อเสร็จสิ้นจากภารกิจงานประจำวันก็จะมารวมตัวกันเพื่อโชว์ฝีมือการทำเครื่องจักรสาน หรือที่เรียกกันว่า เครื่องร้อย เพื่อใช้ในประเพณีงานบุญกองใหญ่ เดือน 4 ซึ่งจะนำมาประดับตกแต่งแขวนเรียงรายรอบศาลา ประกอบด้วย กระยอง, ธงช่อธงชัย, ห่อเมี่ยงหมาก, มาลัยดอกไม้ร้อยเป็นพวงระย้า, ปักธงธิวใหญ่ ผ้าทอลายขิด ทั้งหมดนี้คือการอุทิศบุญกุศลแก่บรรพบุรุษ ซึ่งมีการเตรียมการมาแรมปี เป็นการร่วมแรงร่วมใจของคนในชุมชน และหากครอบครัวใดสามารถสร้างกองบุญได้มากก็สื่อถึงความศรัทธาที่มีอย่างแรงกล้าต่อผู้ล่วงลับไปแล้ว

การฟ้อนของชาวผู้ไทเป็นการละเล่นเพื่อความรื่นเริงในฤดูกาลงานบุญต่างๆ ส่วนลำผู้ไทคือภาษาพูดของคนผู้ไทที่ใส่ทำนอง เนื้อร้อง ส่วนมากจะเป็นการเกี้ยวพาราสีของคนหนุ่มสาว มีเครื่องดนตรีประกอบด้วย จิดจึ้ง แคน ปี่ โหวด กลองตุ้ม หมากกลิ้ง-กล่อม นิยมเล่นในงานบุญประเพณีต่างๆ และการฟ้อน-ลำผู้ไทในแต่ละจังหวัดก็แตกต่างกันไปตามแต่ละท้องถิ่น สังเกตได้จากการแต่งกายและท่วงทำนองของดนตรี ซึ่งในบทความฉบับนี้มีตัวอย่างภาพการฟ้อนของชาวผู้ไท อำเภอเขาวง อำเภอกุฉินารายณ์ และอำเภอเรณูนคร จังหวัดกาฬสินธุ์