หนังสือเล่มนี้ผู้แต่ง วีระ พันธุ์เสือ ใช้ประสบการณ์จากการทำวิจัย บอกเล่าความเป็นมาของชนชาติมอญ ดนตรีมอญ และบทบาท กลวิธี องค์ประกอบทางดนตรี ตลอดจน ความเข้าใจในกระบวนการของ
ปี่พาทย์มอญ โดยแบ่งออกเป็นบทต่าง ๆ ที่มีเนื้อหาเชื่อมโยงกัน รวมทั้ง โน้ตเพลงมอญ (อักษรสังคีต) เพลงมอญประกอบพิธีกรรม และรูปแบบของดนตรีไทยที่ถูกเล่าสืบเนื่องกันมา
 

“วิถีไทยมอญในสังคมร่วมสมัย” มีความหมายเป็นนัยสำคัญว่าในประเทศไทยและในนานาอารยะประเทศที่มีคนมอญไปตั้งถิ่นฐานอยู่นั้น จะนำขนบประเพณีและธรรมเนียมปฏิบัติอันดีงามไปใช้ในชีวิตประจำวัน จนชาติประเทศเหล่านั้นรับรู้ถึงคุณค่าให้การยกย่องยอมรับจนนับเป็นส่วนหนึ่งของสังคมตลอดมา ดังจะเห็นได้จากในสังคมประเทศไทยที่ถือว่าวิถีของชาวมอญนั้นมีคุณค่าความสำคัญ จนได้รับการคัดเลือกให้เป็นส่วนหนึ่งในราชสำนักมาช้านาน สมควรที่ลูกหลานเยาวชนและคนไทยเชื้อสายมอญ ตลอดจนคนมอญที่มาอยู่ในเมืองไทย
จะภาคภูมิใจ และร่วมกันสืบสานรักษาไว้ตลอดไป
 

หนังสือเล่มนี้ รวบรวมบันทึกเหตุการณ์ประวัติศาสตร์ของชนชาติพม่าและมอญ หลากหลายด้าน หลากหลายแง่มุม จากจุดเริ่มต้นจนท้ายสุดพม่าถูกยึดครองโดยประเทศมหาอำนาจเฉกเช่นอังกฤษ มีการคัดสรรเนื้อหาจากตำนาน เอกสาร จดหมายเหตุ และพงศาวดารมอญ พม่า หลายเล่ม ผู้อ่านจะทราบว่าเหตุใด
พม่าจึงเสียเมืองให้แก่ อังกฤษ ชนชาติพม่ากับ มอญ เกี่ยวเนื่องกันอย่างไร แก่งแย่ง ช่วงชิง ผลัดเปลี่ยนหมุนเวียน ครอบครองอำนาจ ทำไมการสู้รบสงครามกลับพลิกหน้าประวัติศาสตร์ จากผู้ชนะกลายเป็นผู้แพ้จากจุดเริ่มต้นจนกระทั่งวาระสุดท้าย
 

การบรรยายในครั้งนี้เป็นการบรรยายเกี่ยวกับเรื่องการเรียนหนังสือของกลุ่มเด็กต่างด้าวหรือแรงงานข้ามชาติที่อาศัยอยู่ในประเทศไทย ซึ่งรัฐบาลไทยได้มีการส่งเสริมให้เด็กกลุ่มนี้ได้รับการศึกษาขั้นพื้นฐานเท่ากับเด็กไทย โดยมีโรงเรียนวัดศิริมงคล จังหวัดสมุทรสาคร เป็นโรงเรียนนำร่องจัดการศึกษาให้กับเด็กที่เป็นบุตรหลานของแรงงานข้ามชาติ และได้เปิดโอกาสให้เด็กกลุ่มนี้สามารถเข้ามาศึกษารวมกับเด็กไทยได้เป็นที่แรก
 

หนังสือเล่มนี้กล่าวถึง ผู้เขียนและเพื่อน ๆ ที่ได้มีโอกาสเดินทางไปร่วมงานเฉลิมฉลองวันชาติมอญ ครบรอบ 66 ปี เมื่อวันที่ 25 มีนาคม พ.ศ. 2556 ที่หมู่บ้านปะนังเปลิง เขตปะโฮว์ เมืองเย ประเทศพม่า โดยใช้เส้นทางผ่านแดนทางบ้านต้นยาง – ฮาร็อคฮานี อ. สังขละบุรี จ. กาญจนบุรี
“มอญ” เป็นชาติพันธุ์ที่มีวัฒนธรรมเก่าแก่และรุ่งเรืองมากแต่อดีต พงศาวดารพม่ากล่าวว่ามอญเป็น
ชนชาติแรกที่ตั้งรกรากถิ่นฐานอยู่ในพม่ามาเป็นเวลาหลายศตวรรษก่อนคริสตกาล มอญจึงอารยธรรมที่ชัดเจนและแผ่อิทธิพลครอบคลุมทั่วแคว้นสุวรรณภูมิ ชาวมอญในพม่าปัจจุบันมีอยู่ถึง 8,000,000 กว่าคน แม้ว่าวันนี้
รัฐมอญจะเป็นแค่เพียงรัฐอิสระเล็ก ๆ ติดชายแดนไทยทางด้านตะวันตก แต่พวกเขาก็คาดหวังว่าสักวันหนึ่งจะมีประเทศเป็นของตนเอง พวกเขายังหวังว่าจะกลับมายิ่งใหญ่อีกครั้งเหมือนเช่นอดีต