เนื้อเรื่อง

ณ เมืองสวรรณโคม มีพญาขอมครองเมืองมเหสี ชื่อนางจันทร์มีธิดาชื่อ นางไอ่ หรือนางไอ่คำ นางสวยมากจนไม่มีใครเปรียบเทียบความงามของนางได้ จนเรื่องไปถึงหูของ ท้าวผาแดง ท้าวผาแดงจึงแอบมาหานางไอ่ที่วัง โดยผ่านทางคนใช้เป็นแม่สื่อ จนทั้งสองได้รักกัน และสัญญาว่าจะมาสู่ขอตามประเพณี

ที่เมืองบาดาล มีพญานาคชื่อ สุทโธนาครองเมือง มีลูกชายชื่อท้าวภังคี ชาติที่แล้วท้าวภังคีเกิดเป็นคู่กับนางไอ่ซึ่งเป็นใบ้ นางไอ่ในชาติที่แล้วจึงอธิษฐานว่า ชาติต่อไปไอ้ใบ้ต้องตายด้วยมือของนางเอง ด้านพญาขอมเดือนหกก็ได้จัดบุญบั้งไฟ แข่งขันว่าใครจะได้สูงกว่ากัน

ตอนนั้นพญาขอมรู้แล้วว่าท้าวผาแดงจะมาสู่ขอนางไอ่ จึงตรัสว่า หากบั้งไฟของเราสูงกว่าจะไม่ยกนางไอ่ให้ แต่ถ้าของท้าวผาแดงสูงกว่าก็จะยกนางไอ่ให้ แต่การประลองครั้งนี้ท้าวผาแดงแพ้เห็นๆ เพราะบั้งไฟแตกก่อนขึ้น ท้าวผาแดงจึงหอบความช้ำกลับบ้านเมืองไป

ด้านท้าวภังคี แปลงเป็นกระรอกขึ้นมาเที่ยวงาน แต่นายพรานจับได้ จึงนำไปให้นางไอ่เอาไปแกง ท้าวภังคีจึงอธิษฐานว่า ขอให้เนื้อของตนอร่อยที่สุด และเลี้ยงคนได้ทั้งเมือง ชาวบ้านมาเห็นกะพากันแย่งกินแกงกระรอก บริวารของท้าวภังคีเห็นจึงนำเรื่องไปบอกท้าวสุทโธนา จึงโกรธแค้นก็พาบริวารของตนไปถล่มเมืองพญาขอม เมืองกะถล่มเกิดน้ำท่วมอย่างหนัก

อุทกภัยครั้งนี้ใหญ่นัก ท้าวผาแดงห่วงนางไอ่จึงพานางควบม้าหนีอันตรายไป แต่ท้าวนาคาได้ใช้หางรัดนางลงไปเมืองบาดาล ท้าวผาแดงปลอดภัยและกลับเมืองจึงอธิษฐานว่า จะขอตายเพื่อไปเอานางไอ่กลับมาแล้วก็กลั้นใจตายไปต่อสู้กับนาคา สู้จนน้ำบาดาลขุ่น พระอินทร์จึงลงมาระงับศึก ให้ผีกลับเมืองผีให้นาคากลับเมืองนาคา ส่วนนางไอ่ก็รอเนื้อคู่ของตนในเมืองบาดาลต่อไป จนกว่าจะมีพระพุทธเจ้าองค์ใหม่ นางไอ่ก็เลยรอมาจนถึงทุกวันนี้ 

บริบทของนิทาน

-

คติสอนใจ

ที่ใดมีรักที่นั่นมีทุกข์ และการอธิษฐานเป็นสิ่งศักสิทธิ์ อย่าไปอธิษฐานไปทั่ว

ความสัมพันธ์ระหว่างนิทานกับสิ่งอื่น

-