เขียนโดย . | วันที่เผยแพร่เอกสาร 01/01/2513
ผู้เข้าชม 2318 | จำนวนดาวน์โหลด 0
คะแนนสื่อ
พระยาศรีสหเทพ ไปตรวจราชการในหัวเมืองมณฑลพยับ (๑๙ เม.ย. - ๒๙ พ.ย. ร.ศ. ๑๑๘)
ไทย
ประวัติศาสตร์ชาติพันธุ์
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)
จดหมายเหตุแห่งชาติ, สำนัก. เอกสารกรมราชเลขาธิการ กระทรวงมหาดไทย รัชกาลที่ ๕ ม.๒ แผนกปกครองเรื่อง พระยาศรีสหเทพไปตรวจราชการในหัวเมืองมณฑลพยับ (๑๙ เม.ย. - ๒๙ พ.ย. ร.ศ. ๑๑ข). รหัสไมโครฟิล์ม มร. ๕ ม/๒๙/๑.. เลขที่เอกสาร ม.๒.๑๔/๔๓
เอกสารกรมราชเลขาธิการ กระทรวงมหาดไทย รัชกาลที่ ๕
ม.๒ แผนกปกครอง รหัสไมโครฟิล์ม มร. ๕ ม/๒๙/๑. เลขที่เอกสาร ม.๒.๑๔/๔๓ จำนวน ๖๒ แผ่น
พระยาศรีสหเทพกล่าวถึงการเก็บอากร และการจับปลาในแขวงเมืองเสียมราฐ (หน้า ๗ ) ... ปีนี้ตำบลบัวเปรง จีน ๓ คนเปนบริษัททำแบ่งเป็น ๒๐ หุ้น ลงทุน ๒๕๐๐ เหรียญ แต่ตำบงสะตึงกำบด จีนตั้งเค้าฮกเป็นหัวน่า ให้ราษฎรเข้าหุ้นทำเป็น ๘๐ หุ้น ปีนี้หลวงสมบัติบาล(ตันเพ็ด) เป็นนายอากรค่าน้ำ รับผูกขาดมาจากผู้ว่าราชการเมืองเสียมราฐ เป็นเงิน ๗๐๐ แน่น เท่ากับ ๑๗๕๐๐ บาท แล้วมาขายผูกขาดตัดตอนต่อไป ที่ท่าจงขะเนียดทำแต่อวนจับตัวไม่ใช่รุกเผือก การที่ทำราษฎรเข้าหุ้นกัน เพราะอวนปากหนึ่งใหญ่โตมาก ต้องทำหลายคนจึงจะได้ ทั้งราคาก็แพง อวน (ซึ่งเขมรเรียกว่าโม่ง) ขนาดใหญ่ ราคาถึง ๑๐ แน่น เท่ากับ ๒๕๐ บาท ยังจะต้องลงทุนค่าไม้อีกหลายสิบบาท ราษฎรคนเดียวมักยากจน(ต่อ)ไม่มีทุนทำพอ ...
พระยาศรีสหเทพ และพระอภัยพิทักษ์ ผู้ช่วยราชการเมืองเสียมราฐ รวมทั้งหลวงสมบัติธิบาล เจ้าภาษีปลา เดินทางไปเที่ยวชมปราสาทนครวัด ได้กล่าวถึง คนเรือซึ่งเป็นคนเขมร (หน้า ๘ ) ... ข้าพระพุทธเจ้าเห็นถ้าจะตอบแทนได้บ้าง จึงได้เชิญเที่ยวชมพระนครวัดด้วยกัน ข้าพระพุทธเจ้าจะรับรองทุกอย่าง เพราะเขาเป็นแขกของข้าพระพุทธเจ้าแล้ว เขาจึงขอต่อไปว่าคนเรือที่มาเปนคนเขมรเมืองพนมเปนยังไม่เคยไปนมัศการพระนครวัด จะขอให้ขึ้นไปด้วย ข้าพเจ้าตอบรับรองทั้งสิ้น พวกเขมรเหล่านี้เป็นทหารของฝรั่งเสศ เรียกว่ามิลิศ ...
พระยาศรีสหเทพ เดินทางไปเมืองพระนครโดยทางน้ำ ผ่านโรงทำอิฐ ได้กล่าวถึงชาวจีนเผาอิฐ (หน้า ๑๐) ...พอสุดที่น้ำท้วมก็ถึงที่โรงอิฐกระเบื้อง ซึ่งพระยาผจญจบประจามิตร์อุส่าห์เรียกจีนช่างจากเมืองพนมเปน มาตั้งทำเพื่อขายใช้ในการก่อสร้าง นับว่าเป็นความคิดที่ดีอย่างหนึ่ง ...
พระยาศรีสหเทพเดินทางไปปราสาทบายน ใกล้กันนั้นมีวัด ได้มีการอธิบายเกี่ยวกับโลงศพชาวเขมรที่ต่างจากไทย (หน้า ๒๗ ) ... เวลาเช้า ข้าพระพุทธเจ้ามาถึง มีราษฎรชายหญิงมากอยู่มาก ช่วยในการทำบุญยกเสาโบสถ์ใหม่ แลมีการทำศพด้วย สังเกตดูโลงศพเขมรผิดกว่าไทย คือปากโลงกว้างใหญ่ แล้วลีบลงไปข้างล่างไม่เปน 4 เหลี่ยมยาว ...
กล่าวถึงพระพิไชยสงคราม ผู้รักษาเมืองสูตรนิคม ซึ่งพูดไทยไม่ได้ (หน้า ๓๒ ) ... พระพิไชยสงครามผู้รักษาเมืองสูตรนิคมนี้ เป็นคนพูดไทยแลอ่านหนังสือไทยไม่ได้ แต่เป็นคนที่พระยาผจญจบประจามิตร์พอใจด้วยเป็นญาติ แลเป็นพวกของพระยาผจญ แต่สังเกตดูกรมการแลราษฎรไม่สู้นิยมนัก ...
พระยาศรีสหเทพได้ไปดูชุมชนเมืองสูตรนิคม ได้กล่าวถึงชาวจีนรับผูกขาดภาษีสุราและภาษีสุกร (หน้า ๓๓ ) ... แล้วข้าพระพุทธเจ้าไปดูโรงต้มสุราแลโรงภาษีสุกร ตั้งอยู่ใต้บ้านผู้รักษาเมืองฝั่งตะวันออก จีนรับผูกขาดทั้งสองอย่าง มาจากเจ้าภาษีเมืองเสียมราฐ ...
(ต่อ)พระยาศรีสหเทพได้ไปตรวจออฟฟิศโทรเลข ใกล้กันนั้นมีร้านค้าชาวจีนขายของ (หน้า ๓๗ ) ... แล้วข้าพระพุทธเจ้าได้ไปวัดพรหมรัตน์ ที่เป็นวัดเจ้าพระยาบดินทร์เดชาสร้าง แต่บัดนี้สำหรับถือน้ำพระพิพัฒน์สัตยา แล้วข้าพระพุทธเจ้าไปตรวจออฟฟิตโทรเลขซึ่งตั้งอยู่ฝั่งตะวันตกใต้วัดตรงตลาดข้าม ออฟฟิศรุงรังเต็มที ชำรุดมากแลอยู่ไกลจากในเมืองเกือบ ๓๐๐ เส้น และมีโรงจีนขายของอยู่โดยรอบ ...
กรุณาเข้าสู่ระบบเพื่อดาวน์โหลดเอกสาร เข้าสู่ระบบ *