| ชื่อจารึก |
จารึกเหรียญเงินทวารวดี (บ้านคูเมือง) (English Version) |
| ชื่อจารึกแบบอื่นๆ |
เหรียญเงินมีจารึก, จารึกบนเหรียญเงิน (บ้านคูเมือง) |
| อักษรที่มีในจารึก |
ปัลลวะ |
| ศักราช |
พุทธศตวรรษ
๑๒ |
| ภาษา |
สันสกฤต |
| ด้าน/บรรทัด |
จำนวนด้าน ๑ ด้าน มี ๒ บรรทัด |
| วัตถุจารึก |
เงิน |
| ลักษณะวัตถุ |
เหรียญทรงกลมแบน ด้านหนึ่งมีจารึก อีกด้านหนึ่งมีรูปแม่วัวกับลูกวัว |
| ขนาดวัตถุ |
เส้นผ่าศูนย์กลาง ๑.๗๐ ซม. |
| บัญชี/ทะเบียนวัตถุ |
๑) กองหอสมุดแห่งชาติ กำหนดเป็น “ลบ. ๒๐”
๒) ในหนังสือ การขุดค้นและการศึกษาวัฒนธรรมของชุมชนบ้านคูเมือง อำเภออินทร์บุรี จังหวัดสิงห์บุรี กำหนดเป็น “เหรียญเงินมีจารึก”
๓) ในหนังสือ จารึกโบราณรุ่นแรกพบที่ลพบุรีและใกล้เคียง และ จารึกในประเทศไทย เล่ม ๑ กำหนดเป็น “จารึกบนเหรียญเงิน (บ้านคูเมือง)” |
| ปีที่พบจารึก |
พุทธศักราช ๒๕๒๒ |
| สถานที่พบ |
บริเวณโบราณสถานหมายเลข ๑๙ บ้านคูเมือง ตำบลห้วยชัน อำเภออินทร์บุรี จังหวัดสิงห์บุรี |
| ผู้พบ |
ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร |
| ปัจจุบันอยู่ที่ |
ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร กรุงเทพมหานคร |
| พิมพ์เผยแพร่ |
๑) การขุดค้นและการศึกษาวัฒนธรรมของชุมชนบ้านคูเมือง อำเภออินทร์บุรี จังหวัดสิงห์บุรี (กรุงเทพฯ : คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, ๒๕๒๔), ๓๖.
๒) จารึกโบราณรุ่นแรกพบที่ลพบุรีและใกล้เคียง (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, ๒๕๒๔), ๔๘-๕๐.
๓) วารสารเมืองโบราณ ปีที่ ๑๐ ฉบับที่ ๔ (ตุลาคม-ธันวาคม ๒๕๒๗) : ๓๒-๓๓.
๔) จารึกในประเทศไทย เล่ม ๑ (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, ๒๕๒๙), ๑๒๖-๑๒๘. |
| ประวัติ |
เหรียญเงินนี้ พบในราว พ.ศ. ๒๕๒๒ บริเวณเจดีย์หมายเลข ๑๙ แหล่งโบราณคดีบ้านคูเมือง อำเภออินทร์บุรี จังหวัดสิงห์บุรี ซึ่งต่อมาได้ตกมาเป็นสมบัติของนางแถม พุ่มพวง ต่อมาภาควิชาโบราณด้านหนึ่งเป็นรูปวัวมีโหนก กับลูกวัว ส่วนอีกด้านหนึ่งมีคำจารึกที่ชำรุดเล็กน้อย จารึกด้วยอักษรปัลลวะ ภาษาสันสกฤต ซึ่งเป็นข้อความเดียวกับเหรียญเงินที่พบที่จังหวัดนครปฐม ที่มีคำจารึกว่า “ศฺรีทฺวารวตี ศฺวรปุณฺย” |
| เนื้อหาโดยสังเขป |
เหรียญเงินมีจารึกว่า “ศฺรีทฺวารวตี ศฺวรปุณฺย” แปลว่า พระเจ้าศรีทวารวดี ผู้มีบุญอันประเสริฐ อีกด้านหนึ่งเป็นรูปแม่วัวกับลูกวัว ซึ่งเหมือนกันกับเหรียญเงินที่พบได้ในหลายๆ จังหวัดที่อยู่ภายใต้วัฒนธรรมทวารวดี เช่น นครปฐม สุพรรณบุรี ลพบุรี เป็นต้น คำจารึกที่ว่า “ศฺรี ทฺวารวตีศฺวรปุณฺย” หรือ “พระเจ้าศรีทวารวดีผู้มีบุญอันประเสริฐ” เป็นการยืนยันถึงการมีอยู่จริงของอาณาจักรทวารวดี ซึ่งสอดคล้องกับทั้งเอกสารจีนร่วมสมัยและโบราณวัตถุสถานที่พบในเขตลุ่มแม่น้ำท่าจีน-แม่กลอง-ป่าสัก ในประเทศไทย ส่วนด้านหน้าของเหรียญทำเป็นรูปแม่โคกับบุตรนั้น ศ. ดร. ผาสุข อินทราวุธ ได้อธิบายไว้ในหนังสือทวารวดี การศึกษาเชิงวิเคราะห์จากหลักฐานทางโบราณคดี ว่า “โค เป็นสัญลักษณ์พลังอำนาจด้านการผลิตของธรรมชาติ โดยพลังอำนาจด้านการผลิตของธรรมชาตินี้ สัมพันธ์กับคติการนับถือพระแม่ หรือ เทพีแห่งความอุดมสมบูรณ์ของพืชพันธุ์ธัญญาหาร และสัมพันธ์กับคติการบูชาคช-ลักษมี (เทพีแห่งความมั่งคั่งและความอุดมสมบูรณ์) สัญลักษณ์รูปแม่โคกับบุตร จัดเป็นหนึ่งในมงคล ๑๐๘ ประการ และปรากฏบนตราประทับของกษัตริย์เมืองนคร ซึ่งเป็นรัฐอิสระที่ตั้งอยู่ทางภาคตะวันตกของอินเดีย ในช่วงพุทธศตวรรษที่ ๙-๑๐ จัดเป็นสัญลักษณ์ของความอุดมสมบูรณ์ของผลิตผลทางการเกษตรและปศุสัตว์ และการที่กษัตริย์ทวารวดีเลือกสัญลักษณ์นี้มาใช้บนเหรียญของพระองค์ ก็เป็นเครื่องยืนยันว่าพระองค์สามารถควบคุมธรรมชาติให้มีผลผลิตที่อุดมสมบูรณ์” เหรียญเงินที่มีจารึกลักษณะเช่นนี้ ปัจจุบันได้สำรวจพบแล้วในหลายพื้นที่ คือที่เมืองนครปฐมโบราณ เมืองอู่ทอง (จังหวัดสุพรรณบุรี) เมืองคูบัว (จังหวัดราชบุรี) เมืองคูเมือง (จังหวัดสิงห์บุรี) เมืองพรหมทิน (จังหวัดลพบุรี) เมืองดงคอน และเมืองอู่ตะเภา (จังหวัดชัยนาท) |
| ผู้สร้าง |
ไม่ปรากฏหลักฐาน |
| การกำหนดอายุ |
กำหนดอายุตามรูปแบบอักษรปัลลวะ อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๒ |
| ข้อมูลอ้างอิง |
เรียบเรียงข้อมูลโดย : ตรงใจ หุตางกูร, โครงการฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย, ศมส., ๒๕๔๗, จาก :
๑) ผาสุข อินทราวุธ, “ผลการขุดค้น,” ใน การขุดค้นและการศึกษาวัฒนธรรมของชุมชนบ้านคูเมือง อำเภออินทร์บุรี จังหวัดสิงห์บุรี (กรุงเทพฯ : ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, ๒๕๒๔), ๓๖.
๒) ดวงเดือน รุ่งแสงจันทร์ และอุไรศรี วรศะริน, “จารึกบนเหรียญเงิน (บ้านคูเมือง),” ใน จารึกโบราณรุ่นแรกพบที่ลพบุรีและใกล้เคียง (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, ๒๕๒๔), ๔๘-๕๐.
๓) ผาสุข อินทราวุธ, “ผลการขุดค้นเมืองโบราณสมัยทวารวดีที่จังหวัดสิงห์บุรีและนครปฐม,” เมืองโบราณ ๑๐, ๔ (ตุลาคม-ธันวาคม ๒๕๒๗) : ๓๒-๓๓.
๔) ดวงเดือน รุ่งแสงจันทร์ และอุไรศรี วรศะริน, “จารึกบนเหรียญเงิน (บ้านคูเมือง),” ใน จารึกในประเทศไทย เล่ม ๑ : อักษรปัลลวะ หลังปัลลวะ พุทธศตวรรษที่ ๑๒-๑๔ (กรุงเทพฯ : หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร, ๒๕๒๙), ๑๒๖-๑๒๘.
๕) ชะเอม แก้วคล้าย, “ศรีทวารวดี,” ศิลปากร ๓๔, ๒ (มีนาคม-เมษายน ๒๕๓๔) : ๕๘-๖๘.
๖) ผาสุข อินทราวุธ, “๓.๓.๒ การใช้เหรียญโลหะมาตรฐานเป็นสื่อกลางการค้าขาย,” ใน ทวารวดี การศึกษาเชิงวิเคราะห์จากหลักฐานทางโบราณคดี (กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์อักษรสมัย, ๒๕๔๒), ๑๒๔-๑๓๓. |
| ภาพประกอบ |
ภาพถ่ายจารึกจาก : จารึกโบราณรุ่นแรกพบที่ลพบุรีและใกล้เคียง (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, ๒๕๒๔) |
| ชุดคำค้น |
อายุ-จารึกพุทธศตวรรษที่ 12, ยุคสมัย-จารึกอาณาจักรทวารวดี, วัตถุ-จารึกบนเงิน, ลักษณะ-จารึกบนเหรียญเงิน, ที่อยู่ปัจจุบัน-จารึกที่ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, ศาสนา-จารึกในพระพุทธศาสนา, ศาสนา-จารึกในพระพุทธศาสนา นิกายเถรวาท, บุคคล-กษัตริย์และผู้ครองอาณาจักรทวารวดี, |
ค้นหาแบบละเอียด
